محاسبه دریچه تامین هوای تازه برای تجهیزات گازسوز ساختمان

در این مقاله قصد داریم به شرح کامل دریچه های تامین هوای تازه برای تجهیزات گازسوز مطابق با مبحث 17 مقررات ملی بپردازیم که یکی از مراحل لوله کشی گاز می باشد. قسمت تامین هوای تازه در مقررات ملی کمی مبهم توضیح داده شده و اگر با خواندن مقررات ملی به طور کامل متوجه این قسمت نشده اید، در این مقاله سعی کرده به صورت ساده تر و همراه با مثال آن را توضیح دهیم.

برای اطلاعات بیشتر در زمینه محاسبات تجهیزات گازسوز می توانید مقاله محاسبه قطر لوله گاز ساختمان و محاسبه قطر دودکش ساختمان را مطالعه بفرمایید.

ساختمان ها با توجه به نوع ساختارشان و نوع دستگاه های گازسوز موجود در آن به چند دسته تقسیم می شوند و هر دسته محاسبه نسبتا متفاوتی دارد که در ادامه انواع ساختمان ها را تشریح می کنیم:

پیدا کردن نوع ساختمان

اولین قدم برای محاسبه سایز دریچه تامین هوای تازه این است که نوع ساختمان را تشخیص دهیم. که می بایست 2 فاکتور را پیدا کنیم:

1- نوع درزبندی: معمولی یا هوابند

2- کافی یا ناکافی بودن فضا: فضای با حجم ناکافی یا فضای با حجم کافی

به تصویر زیر نگاه کنید:

همان طور که در تصویر بالا مشاهده می کنید در درجه اول باید تشخیص دهیم که نوع ساختمان چیست و در مرحله بعدی میزان حجم فضای واحد را از نظر کافی یا ناکافی بودن بررسی می کنیم.

حالا هر کدام از این موارد را جداگانه طبق توضیحات مقررات ملی مبحث 17 بررسی می کنیم:

نوع درزبندی ساختمان

نوع درزبندی ساختمان به دو صورت زیر است:

فضای با درزبندی معمولی:

فضایی که جداره های خارجی آن، از قبیل درز درها و پنجره ها(بدون نوار درزبندی)، ساخته شده باشد.

فضای با درزهای هوابند:

فضایی که جداره های خارجی آن، از قبیل درز درها و پنجره ها، محل عبور لوله ها و کابل ها و غیره با نوارهای درزبندی یا وسایل دیگر حفاظت شده باشد.

نظر شخصی: اگر بین این دو مورد شک داشتید حالت بدبینانه تر یعنی فضای با درزهای هوابند را در نظر بگیرید.

کافی یا ناکافی بودن فضای داخل

حال باید کافی یا ناکافی بودن فضای داخل برای تامین هوا را پیدا کنیم که طبق مقررات ملی به این صورت تعریف شده اند:

فضای با حجم ناکافی

حجم فضای محل نصب دستگاه های گازسوز ناکافی کمتر از یک متر مکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت

فضای با حجم کافی

حجم فضای محل نصب دستگاه های گازسوز کافی بیشتر از یک متر مکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت

که در معادلات بالا “V” حج ساختمان به متر مکعب و “Q” مجموع ظرفیت حرارتی وسایل گازسوز نصب شده در آن فضا با واحد کیلوکالری بر ساعت می باشد.

حجم فضا (V): معادل مساحت ساختمان ضربدر ارتفاع ساختمان

مساحت×ارتفاع = V

مجموع ظرفیت حرارتی وسایل گازسوز نصب شده (Q): این مقدار برابر است با مقدار کل ضربدر

ارزش حرارتی گاز مصرفی×مقدار مصرف مجموع = V

ارزش حرارتی گاز در شهرهای مختلف متغیر است ولی ما عددی حدود 9500 کیلوکالری در ساعت فرض می کنیم (حالت بدبینانه)

مقدار مصرف گاز را از طریق مصرف کننده های داخل فضا و طبق جدول زیر محاسبه می کنیم:

حالات مختلف برای تعیین مساحت دریچه هوای تازه

بعد از محاسبات اولیه که در بالاتر گفته شد چند حالت مختلف پیش می آید که برای تمامی حالات محاسبه دریچه را بررسی می کنیم:

اگر فضا با درزهای هوابند بود

در این حالت تحت هر شرایطی چه حجم این فضا کافی باشد چه حجم آن ناکافی باشد می بایست هوا از خارج ساختمان تامین شود و بایستی یک دریچه به قطر Q/116 و یک دریچه کمکی به قطر Q/194 رو به فضای خارج نصب گردد.

اگر فضا با درزبندی معمولی بود و حجم فضا ناکافی (Q/177>V)بود

در این حالت بایستی یک دریچه با مساحت Q/116 رو به فضای خارج نصب گردد.

اگر فضا با درزبندی معمولی بود و حجم فضا کافی (Q/177<V) بود

در این حالت حجم فضا کافی بوده پس تعویض هوای طبیعی با نفوذ هوا به داخل آن فضا برای تامین هوای احتراق مورد نیاز دستگاه های آن کافی است و نیازی به نصب دریچه رو به خارج نیست.

اما ممکن است دریچه داخلی در خود فضا نیاز باشد که در پایین توضیح دادیم:

تامین هوا از فضای مجاور

یک حالت خاص نیز در حالت درزبندی معمولی حجم فضای کافی وجود دارد. به تصویر زیر دقت کنید:

اگر در داخل یک فضا مطابق شکل بالا، فضای کل (A+B) کافی بود اما فضای B ناکافی بود، می بایست دو دریچه داخل مابین فضای A و B به مساحت Q/38 نصب گردد. یک دریچه در ارتفاع 30 سانتی متری تا سقف و یکی در ارتفاع 30 سانتی متری در کف.

نکته: سایز دریچه نباید کمتر از 645 سانتی متر مربع باشد. یعنی اگر مقدار Q/38 کمتر از 645 شد، سایز دریچه را 645 در نظر می گیریم.

در نهایت جمع بندی مطالب گفته شده تا اینجا در تصویر زیر مشخص است:

چند مثال برای محاسبه دریچه تامین هوای تازه

مثال: مساحت دهانه تامین هوا برای یک واحد مسکونی با درزبندی معمولی به مساحت 88 متر مربع و ارتفاع کف تا سقف 2.8 متر که امکان تامین هوا از داخل وجود داشته باشد و در آن یک دستگاه اجاق گاز و یک آبگرمکن فوری نصب شده باشد بر حسب سانتی متر مربع چه مقدار باید باشد(ارزش حرارتی گاز طبیعی 9433 کیلوکالری بر متر مکعب است)؟

راه حل: طبق گفته مثال فضا دارای درزبند معمولی است. پس ابتدا حساب می کنیم که فضا کافی است یا ناکافی.

برای این کار باید اول مقدار Q را محاسبه کنیم:

مصرف اجاق گاز 0.7 و آبگرمکن فوری 2.5 متتر مکعب بر ساعت است که مجموعا برابر 3.5 متر مکعب بر ساعت می شود.

حالا مقدار V یا حجم ساختمان را حساب می کنیم:

و در آخر این دو را مقایسه می کنیم.

پس فضا کافی است و نیازی به دریچه خارجی نیست.

مثال: تامین هوا برای یک واحد مسکونی با درزهای هوابند به مساحت 150 متر مربع و ارتفاع کف تا سقف 2.85 که در آن یک دستگاه گازسوز با مصرف 0.7 متر مکعب در ساعت نصب شده چگونه باید باشد(ارزش حرارتی گاز طبیعی 9433 کیلوکالری بر متر مکعب است) ؟

راه حل: همان طور که در متن سوال گفته شده است. فضا دارای درز هوابند است. پس باید هوا از خارج از ساختمان تامین شود و نیازی به محاسبه کافی یا ناکافی بودن فضا نیست. ابتدا Q را محاسبه می کنیم:

حالا با توجه به گفته های بالا بایستی دو دریچه به ابعاد Q/116 و Q/194 رو به فضای بیرون نصب گردد.

نکات باقی مانده

تا اینجای کار نکات مهم و ضروی در رابطه با سایز بازشوی خروجی به هوای بیرون و یا داخل ساختمان گفته شد. در ادامه به برخی نکات جا مانده از مبحث 17 اشاره خواهد شد.

محدودیت نصب دستگاه های پر مصرف در واحدهای زیر 60 متر مربع

طبق گفته مقررات ملی مبحث 17 نصب وسایل گازسوز پر مصرف (بالاتر از 1.5 متر مکعب در ساعت) مانند آبگرمکن دیواری و پکیج در واحدهای مسکونی و غیر مسکونی که مساحت آنها کمتر از 60 متر مربع می باشد ممنوع است مگر آنکه هوای مورد نیاز جهت احتراق گاز مصرفی آن ها از طریق دریچه دائمی که مستقیما به هوای آزاد راه دارد تامین گردد.

مساحت دریچه طبق جدول زیر در نظر گرفته می شود.

تامین مکانیکی هوا

مقدار هوا که توسط سیستم تعویض هوای مکانیکی به داخل فضای محل نصب دستگاه های گازسوز فرستاده می شود باید دست کم برابر یک متر مکعب برای هر 355 کیلوکالری در ساعت باشد.

دهانه ها و کانال ورودی هوا

الف) دهانه های ورود هوا
دهانه های ورود هوا باید از نوعی باشد كه در برابر ورود هوا مانع ایجاد نكند.
– اگـر روی دهانه ورودی هوا توری سیمی نصب میشود، اندازه چشمههای توری بایـد دستكم 12 *12  میلیمتر باشد.
– اگر روی دهانه ورودی هوا، دریچه هوای بیرون از نوع فلزی، نصب میشود، سطح آزاد آن باید 75 درصد محاسبه شود، مگر آنكه سازنده نسبت دیگری توصیه كرده باشد.
– اگر روی دهانه ورودی هوا دریچه هوای بیرون از نوع چوبی، نصب میشود سطـح آزاد آن باید 25درصد محاسبه شود.

ب) كانال هوا

در صورت نصب كانال، سطح مقطع آن برحسب طول كانال از نمودارهای 17- 7 -الف و ب به دست می آید.
كانال هـوای ورود یا گـردش هوا به فضای محـل نصـب دستگاههای گازسوز بایـد از جنس فولادی گالوانیزه باشد.
طراحی و ساخت كانال هوا باید بارعایت الزامات مندرج در بخش 14ـ 5 «کانال كشی» مبحث 14مقررات ملی ساختمان انجام گیرد.
سطح آزاد و بدون مانع هر كانال نباید از 10 * 10 سانتیمتر كمتر باشد.

 ضوابط نصب دریچه وكانالهای متصل به هوای آزاد

در صورتیكه هوای احتراق دستگاه گازسوز از طریق دریچه یا كانال مرتبط با فضای آزاد تأمین گردد، محور كانال باید غیرمستقیم نباشد و در دو انتهای آن، كركره چوبی محافظ و توری فلزی به طوری تعبیه گردد كه كانـال با تعبیه مسیـر غیرمستقیـم برای عبـور جریان هوا، كركره چوبـی یا فلزی در دو انتها و توری فلزی (و یا تلفیقی از آنها):

• از نفوذ مستقیم سرما از بیرون به داخل فضای مسكونی ممانعت نماید.
• ورود پرندگان و حشرات به داخل فضای مسكونی ممكن نباشد.
• انسداد آن به سادگی میسر نباشد.

تحریریه تیم فنی مهندسی به فیکس