بررسی انواع فن کویل و طرز کار آن

همانطور که از نام این دستگاه پیدا است از دو بخش اصلی فن و کویل تشکیل شده است. این دستگاه در چرخه سرمایش و گرمایش ( تهویه ) ساختمان ها وظیفه حیاتی داشته و در واقع نقش تمام کننده عمل انتقال حرارت و تهویه هوا ( خنکای تابستان و گرمایش زمستان ) را ایفا می کند. از برند های فن کویل های موجود در بازار ایران، می توان ساراول / سرماآفرین / ساران / تهویه / مدیا / ال جی / گری را نام برد.

انواع فن کویل

امروزه فن کویل ها از نظر سلیقه ، کاربرد و محل نصب در اشکال متفاوتی ساخته می شوند که عبارتند از

• سقفی توکار
• سقفی روکار
• زمینی روبرو زن یا بالازن
• دیواری
• کاستی

فن کویل سقفی توکار

این مدل از فن کوئل بسیار پر کاربرد می باشد. از ویژگی های آن کم صدا بودن و  به دلیل توکار بودن، فضایی از محیط را اشغال نمی کند.

فن کوئل سقفی توکار

فن کویل سقفی روکار

که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و در واقع دستگاه، با کابین است که روی کار (سقف ) نصب می گردد.

فن کویل زمینی

که به صورت بالازن و روبرو زن می باشد و از معایب آن می توان اشغال محیط ساختمان نام برد اما تعمیر فن کویل زمینی به سبب اینکه در ارتفاع نیست نسبت به انواع دیگر راحت تر است.

فن کوئل های زمینی

فن کویل دیواری

که به جای اسپیلت یونیت ها بیشتر استفاده می گردد، که به ظرفیت های پایین تر محدود می شوند و کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.

فن کویل دیواری

فن کویل کاستی

که به واسطه نصب و اجرای آسان و همچنین پوشش همه جهته آن در نوع چهارطرفه و به دلیل اینکه همه اتصالات آن در داخل سقف کاذب قرار می گیرد به میزان زیادی مورد استفاده قرار می گیرد و بسیار پر طرفدار است.

فن کوئل کاستی

اجزای فن کویل

اجزای فن کویل شامل موارد زیر می باشد پس از ذکر هر کدام به بررسی دقیق هر یک از اجزا می پردازیم.

• کویل
• فندک (Fan Deck)
• فیلترهوا
• شیر هواگیری
• کلید سلکتوری
• …

کویل

کویل قطعه ای  است که از لوله های مسی به همراه با  فین های آلومینیومی تشکیل شده است. لوله های مسی در  دو یا سه ردیف می باشد و این لوله ها به کلکتور ورود و خروج  اصلی  متصل می شوند که یکی وظیفه  ورود آب گرم در زمستان از دیگ و یا آب سرد در تابستان از چیلر را دارد و دیگری مخصوص  برگشت آب به سمت موتورخانه مرکزی می باشد.

این کویل ها احتمال گرفتگی  و حتی نشتی را دارد خصوصا از قسمت اتصالات وجود دارد که پس از تست آن پیدا کرد محل آن باید توسط نیروی ماهر جوشکاری گردد.

فندک (Fan Deck)

فندک که شامل موتور ، هوزینگ ، بلور و سینی درین (تخلیه آب) می باشد. که بروی آن قرار گرفته است، این سینی جهت سهولت در تعمیرات در نظر گرفته می شود.

فندک(Fan Deck) فن کوئل

الکتروموتور

موتور به کار رفته در فندک  با توجه به سایز و نوع فن کوئل در اشکال مختلف ، موتور تک شفت (شکل 4) دو شفت ( شکل 5) و شفت کوتاه (شکل 6) وجود دارد. از برند های الکترو موتور ها می توان SISME /PIONEER/GENTEQ / الکتروژن / آرین صنعت و غیره …. را نام برد.

الکتروموتور فن کوئل

این الکتروموتور سه دور می باشد که با فرمان ترموستات سه مرحله ای یا کلید مخصوص به هر کدام از آن ها فرمان می هد. هرچه دور دستگاه بالاتر رود باعث افزایش مقدار هوادهی آن می گردد.

الکتروموتور فن کوئل

بلوور

بلوور یا همان فن که وظیفه گردش هوا را دارد . در اصل الکترو موتور باعث به گردش در آوردن بلوور می شود و بلور ها نیز بسته به مدل فن کوئل به صورت چپ گرد و راست گرد و از نظر جنس به صورت پلاستیکی و یا آلومینیومی  موجود می باشد.

بلوور فن کویل

به قسمتی که بلوور درون آن قرار می گیرد هوزینگ گفته می شود و به صورت پلاستیکی و آلومینیومی می باشد . که باعث هدایت جریان هوا به دستگاه می گردد.

سینی درین

سینی درین که مسئولیت  تخلیه آب را بر عهده دارد. در اصل آبی که از تقطیر رطوبت موجود در هوا در فصل تابستان به خاطر وجود نقطه شبنم، بر روی کویل به وجود می آید بر روی سینی درین ریخته و از طریق لوله تخلیه ای که در روی سینی وجود و توسط یک شلنگ مخصوص به لوله تخلیه آب ساختمان متصل می گردد ، تخلیه می شود.

لوله سینی درین فن کویل

فیلتر

بسته به نوع فن کوئل در دو نوع پلاستیکی و فلزی وجود دارند ،  قابل شستشو و همچنین قابل تعویض هستند. وظیفه فیلتر که در مسیر هوای ورودی به فن کوئل قرار می گیرد جلوگیری از ورود گرد و غبار و هرگونه ضایعات موجود در فضا به داخل فن کوئل  می باشد.

فیلتر ورودی هوای فن کوئل

این فیلتر باید همیشه قبل از راه اندازی سرویس گردد و گرد و غبار آن از آن زدوده گردد.

تعویض فیلتر فن کوئل

شیر هواگیری

شیر هواگیری فن کویل که روی لوله اصلی کویل قرار دارد . به دو صورت اتوماتیک و دستی می باشد و کار هواگیری سیستم را بر عهده دارد . البته  بعضی از برندهای تولید کننده فن کویل روی هر دو تا شیر اصلی کویل شیر هواگیری نصب می کنند.

شیر هواگیری فن کوئل

کلید سلکتوری

کلید سلکتوری فن کویل دارای چهار حالت خاموش / روشن ، دور کم ، متوسط و زیاد می باشد. فن کویل ها می توانند هم به صورت دستی توسط کلید و هم از طریق ترموستات کنترل شوند. شایان ذکر است که از این کلید فقط در فن کویل های زمینی استفاده می گردد و در فن کویل های سقفی این عمل فقط از طریق ترموستات  صورت می گیرد.

همانطور که در عکس نمایان است کلید فن کوئل از سه بخش، کلید ولوم، قاب کلید و سوئیچ کلید تشکیل شده است :

کلید سلکتوری

در طرفی که چهار فیش وجود دارد نول و دورهای کند، متوسط و تند فن کویل و در طرف دیگر فاز و نول به کلید وصل می گردد.

شماتبک اجزای فن کویل

ترموستات

در فن کویل های سقفی و کانالی جهت کنترل دور و خاموش و روشن کردن آن از ترموستات سه مرحله ای فن کویلی استفاده می گردد.  معروف ترین و ابتدایی ترین این ترموستات ها، ترموستات Honeywell دیواری می باشد. که درجه تنظیمی و مقدار دور  بر روی آن به صورت شکل زیر ست می گردد.

ترموستات Honeywell فن کویل

در این ترموستات کنترل دور فن به صورت دستی انجام می گیرد اما در حال حاضر بهترین ترموستات موجود ، ترموستات CLIMASET می باشد این ترموستات با کنترل دقیق دمای هوا ، میزان هوادهی و خاموش روشن دستگاه را به صورت کاملا اتوماتیک کنترل میکند.

ترموستات CLIMASET

در حال حاضر این ترموستات با منوی فارسی در بازار موجود می باشد و با مانیتور کامل شرایط دمایی و کنترل دقیق آن شرایط مطلوبی را برای دمای محیط و دستگاه فراهم می اورد.

نحوه اتصال برقی ترموستات به فن کویل

طرز کار فن کویل ها

آب گرم / سرد از موتورخانه مرکزی از طریق لوله اصلی کویل، وارد لوله های مسی می شود و پس از چرخش در داخل ردیف های لوله های مسی، از طریق گردش اجباری هوا بر روی کویل ، گرما و یا سرمای خود را  از دست می دهد و از طریق لوله خروج کویل به سمت موتورخانه مرکزی بر می گردد.

انتقال حرارت در فن کویل

فن، هوا را از ورودی فن کویل که یک عدد فیلتر برای جلوگیری از ورود گرد و غبار نصب شده است؛ مکش می کند و به طرف کویل به گردش در می آورد. با عبور هوا از لابه لای فین های آلومینیومی انتقال گرما یا سرما از طریق فین ها به هوا انجام می گیرد و هوای محیط را خنک یا گرم می کند. دمای محیط ، اغلب توسط ترموستات کنترل می شود ، زمانی که دمای محیط با دمایی که بر روی  ترموستات تنظیم شده است؛ همسان بشود ، ترموستات دستور قطع فن را می دهد ولی گردش آب همچنان در کویل ادامه دارد.

لازم است به چند نکته درمورد فن کوئل اشاره شود:

• تمامی لوله های ورودی و خروجی به دستگاه حتما باید عایق کاری شود تا در تابستان دچار تعریق نشود به طوری که روی لوله ها ، خیس شود و باعث ریختن آن روی سقف یا زمین شود.
• چنانچه گردش آب درون کوئل به خوبی انجام نشود، باید که کویل دستگاه توسط شیر هواگیری که روی لوله اصلی کوئل قرار گرفته هواگیری شود. تا آب به صورت کامل چرخش داشته باشد و بهتر است اول فصل این کار انجام شود .
•  لوله ای که به لوله سینی درین ( تخلیه آب ) وصل می شود حتما باید دارای کمی شیب به سمت خروج آب داشته باشد تا آب بتواند راحت به سمت بیرون حرکت کند و آب داخل سینی جمع نشود.

کاربرد فن کوئل

کاربرد فن کویل در سیستم حرارت مرکزی ساختمان می باشد. در تابستان ها چیلر تراکمی یا چیلر جذبی را، جهت تهویه ساختمان فراهم می کند و از طریق پمپ ها به طرف مصرف کننده ها یعنی فن کویل ها و یا هواساز ها می فرستد و از طریق انتقال حرارت اجباری با فن، هوا را از روی کویل عبور داده و باعث تغییر دمای هوا  می گردد.

چگونگی چیدمان فن کوئل ها در سیستم حرارت مرکزی

این تجهیزات دستگاه های دو فصلی می باشد که در فصل تابستان هوای خنک و در فصل زمستان هوای گرم را فراهم می کنند اما دسته ای از آن ها که به نوع چهار لوله ای معروف هستند، به صورت همزمان و جداگانه دارای لوله های گرمایشی و سرمایش است که این مدل بسیاری از کاربری ها مورد استفاده و رایج است، در این حالت هم آب گرم و هم آب سرد در کویل های جداگانه در گردش است و بستگی به نیاز افراد بر روی حالت های مختلف تنظیم می گردد.

چیدمان فن کویل چهار لوله ای در سیستم حرارت مرکزی

انتخاب فن کویل

این تجهیزات در ظرفیت های مختلف از نظر هوادهی تقسیم می شوند که در ظرفیت های 200، 400، 600، 800 و 1000 با واحد cfm تقسم بندی می شود. با توجه به اینکه فن کویل یک محصول دو فصلی می باشد، جهت انتخاب آن باید ملاک خروجی نرم افزار HAP در فصل تابستان، جهت خنک کاری مورد نظر گرفته شود، زیرا ظرفیت یک مبدل حرارتی برای انتقال حرارت آب سرد ، تقریبا نصف مقدار آن در حالت مصرف آب گرم می باشد. و همچنین اجرای لوله کشی و سایز لوله متصل به دستگاه باید بر مبنای آب سرد انجام گیرد.

در فرمول زیر مقدار دبی آب گرم و آب سرد فن کویل برحسب gpm مشخص شده است:

همان طور که مشاهده کردید فن کوئل را باید براساس وضعیت سرمایش انتخاب کرد که مقدار دبی هوای مورد نیاز و بار حرارتی مورد نیاز را مشخص کرده و از طریق کاتالوگ شرکت مورد در خواست، مقدار مناسب را انتخاب می کنیم.

کاتالوگ بالا قطعه از کاتالوگ فن کویل های گری GREE می باشد. همان که در تصویر بالا مشاهده می کنید مثلا دستگاه 300cfm این برند در حالت سرمایش ظرفیت آن 2700 وات می باشد و در حالت گرمایش 4050 وات، ظرفیت گرمایی آن می باشد.

یکی از مهمترین نکات در انتخاب فن کویل، مقدار دبی فن کویل است بسیار در طراحی نهایی و انتخاب چیلر مهم است. زیرا جهت انتخاب چیلر باید مجموع تمام این دبی ها ملاک انتخاب آن قرار گیرد.

در ویدیوی زیر می توانید طرز کار و اجزای فن کویل را مشاهده کنید.

تحریریه تیم خدمات فنی مهندسی به فیکس

برداشت از مطالب سایت تنها با ذکر منبع و لینک سایت مجاز می باشد