تهویه مطبوع در صنعت نساجی

 در این مقاله به بررسی تهویه مطبوع در صنعت نساجی می پردازیم.

مراحل صنعت نساجی

در صنعت نساجی مراحل مختلفی برای تهیه نخ و پارچه و کف پوش وجود دارد که عبارتند از:

1- حلاجی

۲- ریسندگی

۳- رنگرزی و تکمیل

4- بافندگی

هر یک از مراحل فوق برحسب نوع مواد اولیه مصرفی تکنولوژی جداگانه ای دارد که بطور مختصر به آنها اشاره می شود.

ساخت الیاف مصنوعی fiber marking

در انواع گوناگون تهیه می شود مثل اکریلیک، نایلون، رایون، پلی استر، ویسکوز و نظایر آن که هر یک در مراحل تولید نیاز به تهویه دارند که بر حسب چگونگی تولید به رطوبت و درجه حرارت خاصی نیاز دارند، برای تهیه این مواد از اکسترودر استفاده می کنند (Extruder) و اگر الیاف بصورت پیوسته باشند (Filament) مستقیماً نخ می شوند که آن را ریسندگی پیوسته (Continuous spinning) می گویند و اگر بصوت الیاف بریده تهیه شوند در آن صورت مثل پشم و پنبه باید در ریسندگی عادی (spinning) به صورت نخ در بیاید.

ریسندگی spinning

کلیه مراحل ریسندگی برای الیاف طبیعی و مصنوعی مشابه می باشد ولی نوع ماشین و کیفیت کشش و تاب و نظایر آن برای هر نوع الیاف تفاوت دارد که مراحل بصورت زیر می باشد:

١- حلاجی (Opening, blendingand picking): در این مرحله الیاف که بصورت عدل است باز می شوند و الیاف ریز و پرز و مواد زائد (در الیاف طبیعی) از آن جدا می شوند، الیاف مصنوعی چون تمیز و یکنواخت هستند مثل الیاف طبیعی در مرحله حلاجی کار زیادی ندارند.

٢- کاردینگ (carding): در این مرحله الياف حلاجی شده موازی می گردند و نیز یکنواخت تر می شوند و پرزها و الیاف از آن جدا می شوند و بصورت فتیله در می آیند (silver) که در بشکه هائی (can) فتيله بصورت حلقه ای جمع می شود.

٣- لاكني (Lapping): در این مرحله چند فتیله جداگانه کشیده می شوند و سپس بصورت یک فتیله دوبله در می آیند (دو فتیله بهم بافته) و در یک شبکه (can) جمع می شوند.

4- شانه زنی (combine): در این مرحله فتيله حاصل از لاکنی شانه می شود (با شانه های ریز فلزی) در این مرحله الیاف کوتاه تر از الیاف با طول موردنظر جدا می شوند و اگر مواد زائدی در فتیله مانده باشد جدا می گردد و در آخر الياف بصورت یک فتيله واحد از ماشین خارج می شود و در بشکه جمع می شود.

5- ماشین کشش (Drawing): در این مرحله چندین فتیله که از شانه زنی خارج شده کاملا موازی می گردند و نیز کشیده می شوند و سپس بصورت یک نخ کلفت stand در می آیند (شبیه یک طناب بسیار نازک)

6- نخ ریسی Roving: در این مرحله محصول ماشین کشش بطور یکنواخت کشیده می شود و بصورت نخ در می آید که روی بوبین های بزرگ (large bobbin) پیچیده می شود.

۷- نخ تابی Twisting: در این مرحله دو یا چند نخ از بوبین های بزرگ مجدداً کشیده می شوند و بهم تابیده می گردند که حاصل نخی است که برای بافندگی یا رنگرزی آماده می باشد که در روی بویین متوسط پیچیده می شود.

اصول کشش در ماشین های ریسندگی بصورت اختلاف سرعت دو غلطک است که یکی در بالا، نخ را تحت فشار قرار داده و سرعت چرخش کمتری دارد و دیگری در پائین (حدود 20cm پایین تر) بیشتری دارد که نتیجه کش آمدن نخ می باشد.

ماشین هائی که اخیراً ساخته شده به نام (Open end) می باشد که ترکیبی است از ماشین های لاکنی (Lapping) کشش (Drawing) و نخ ریسی (Roving) نخ تابی (Twisting) که مجموعاً توسط یک ماشین انجام می شود و سرعت بسیار زیادی دارد.

رطوبت در نساجی دو نقش اساسی دارد، یکی اینکه مانع از ایجاد جرقه توسط الکتریسیته ساکن ناشی از مالیده شدن الیاف به یکدیگر و یا به قطعات ماشین می شود و دیگر اینکه شکنندگی الیاف را کاهش داده و در نتیجه پرز کمتری ایجاد می شود که چون این پرزها راه های عبور نخ را مسدود کرده و ایجاد ترمز در عبور نخ می کند باعث پاره گی زیاد در نخ ها می شود که نهایتاً راندمان تولید را کاهش می دهد و ضمناً رطوبت باعث کاهش اصطکاک بین الیاف می گردد که در نتیجه نخ دارای مقاطع یکنواخت می گردد و کیفیت نخ بهتر می شود.

سیستم های ریسندگیWorsted,Woolen

سیستم Woolen یا کلفت ریسی برای نخ های ضخیم بکار می رود و سیستم Worsted نازک ریسی برای نخ های ظریف بکار می رود، مواد اولیه مصرفی این دو سیستم پشم و الیاف مصنوعی مشابه پشم مثل اکلریک، پلی استر و نظایر آن می باشد.

هر دو سیستم ماشین آلات مشابه ای دارند ولی جزئیات ماشین ها با یکدیگر تفاوت دارد. سیستم پشمی پیچیدگی بیشتری نسبت به سیستم پنبه ای دارد.

بافندگی Weaving

در این سیستم که پارچه بافی (fabric weaving) و یا کشباف (Knitting) و یا فرش و موکت بافی (carpet weaving) می باشد. معمولاً این سالن ها  کنترل رطوبتی بین 80% تا 85% لازم دارند و در سیستم پنبه ای 70% رطوبت لازم است در سیستم کشباف درجه حرارت 24.5°^C (76°^C) و رطوبت 45-50% لازم است.

رنگرزی و تکمیل Dyeing and finishing

در این سیستم مواد یا بصورت نخ و یا پارچه رنگ می شوند که سیستم پشمی و پنبه ای تفاوت هائی با یکدیگر دارند و پس از رنگ در خشک کن (drier) خنک می شوند و سپس در ماشین آلات تکمیل عملیات سازی روی پارچه و سایر بافندگی انجام می گیرد، برای این سیستم ها تنظیم رطوبت و درجه حرارت لازم نیست.

سیستم تهویه نساجی

در نساجی مهمترین قسمت سیستم تهویه Air washer می باشد که نقش عمده را در تأمین رطوبت یا رطوبت گیری داد این سیستم یا بصورت مرکزی central یا نیمه مرکزی Seme central و یا بصورت یونیت های کامل Unitery package می باشد و در دو نوع Low velocity یا High velocity ساخته می شود.

در همه سیستم های فوق کانال رفت برای توزیع هوا درنظر گرفته می شود و کانال برگشت هوا فقط در دو سیستم مرکزی و نیمه مرکزی وجود دارد که در زیر کف در تمام نقاط سالن ساخته می شود و در سیستم یونیت سیستم گشت هوا در خود یونیت درنظر گرفته شده در مدخل ورود کانال برگشت هوا به سیستم تهویه فیلترهای ثابت (Static filter) یا متحرک (Automatic rotary filter) نصب می گردد که پرزهای ایجاد شده در سالن در مراحل ریسندگی و بافندگی را از هوا جدا می کند در یونیت فیلترهای ثابت و یا متحرک به خود دستگاه متصل هستند.

گاهی برای الکتروموتورهای بزرگ (به پیشنهاد سازنده ماشین) در کف کانال هائی در زیر آنها ساخته می شود که نهایتاً به کانال برگشت هوا متصل می گردد.

جمع بندی کلی جهت محاسبات و طراحی تأسیسات مکانیکی، صنعتی، تجاری و مسکونی

بطور کلی آنچه که باید در تاسیسات تهویه چه صنعتی و چه مسکونی و تجاری در نظر گرفته شود و یکایک مشخص گردند عبارتند از:

۱- شرایط هوای داخل و خارج مثل db و wb و RH برای تابستان و زمستان

۲- محل ها و فضاهایی که باید تهویه شوند و احتمالا قسمت هایی که تهویه خاصی لازم دارند مثل اطاق عمل و کامپیوتر و نظایر آن.

۳- برآورد مقدار بار حرارتی (گرمایش و سرمایش) برای هر محل و فضا.

۴- توجه دقیق به مصالح بکار رفته در ساختمان مثل دیوار، سقف، کف، درو پنجره و نظایر آن و تعیین ضریب انتقال حرارت برای هر یک.

۵- تعیین مقادیر نفوذ هوا به خارج و به داخل برای محاسبه افت حرارتی (در زمستان). یا افت برودتی (در تابستان).

۶- تعیین مقدار تأمین هوای تازه برای محاسبه افت حرارتی (در زمستان و یا افت برودتی (در تابستان).

۷- تعیین مقدار بار حرارتی برودتی ناشی از ماشین آلات، تجهیزاتی که ایجاد گرما می کنند، روشنایی و غیره.

۸- بار سولار.

۹- كل بار حرارتی برای گرمایش و بار برودتی سرمایش برای تأمین تجهیزات تهویه.

تحریریه تیم خدمات فنی مهندسی به فیکس